Saksische wesp

(Dolichovespula saxonica)

Bekijk alle wespensoorten

De Saksische wesp (Dolichovespula saxonica) is een van de twee meest voorkomende langkopwespen in Nederland. Deze wespensoorten maken relatief kleine nesten.

Wesp van voren gezien en iets van boven, waarbij je de kop goed ziet en daarbij tussen de ogen en de kaken een zwart tussenstuk ziet. Op de kop en vooral het borststuk zitten blonde haren, en op het kopschild zie je eenzwarte tekening in de vorm van een Frans snorretje of Franse lelie. De antennes beginnen geel aan de binnenkant. Dit is de Saksische wesp.
Foto: Saxifraga-Ab H Baas
Een werkster van de Saksische wesp op een bloem. Deze wesp zien we van de zijkant, met het achterlijf links en de kop rechts.
Foto: Annemiek van Dijk CC-BY-NC-ND
Een mannetje van de Saksische wesp op een bloem. Deze wesp zien we van de zijkant, met het achterlijf rechts en de kop links. Je kan zien dat het een mannetje is aan de lange kromme antennes en de zeven achterlijfsegmenten.
Een mannetje (dar) van de Saksische wesp
Foto: Josef Dvořák
Een nok van een dak met links van de dragende middenbalk een grijs wespennest. Het nest loopt uit in een tuitje, met in dat tuitje de opening van het nest. Er kruipt net een (Saksische) wesp n de opening.
Foto: Annemiek van Dijk CC-BY-NC-ND

Herkenning

Grootte

Werkster:11 – 14 mm.
Koningin:15 – 18 mm.
Mannetje:13 – 15 mm.

Borststuk

Op het borststuk van de Saksische wesp zitten je links en rechts achter de kop schuine gele strepen. Deze strepen zijn dunner dan bij de gewone wesp. Het borststuk heeft blonde beharing, iets wat kenmerkend is voor de Saksische wesp.

Achterlijf

De Saksische wesp heeft het bekende geel-zwarte patroon dat we van de andere sociale wespensoorten kennen. Bij de Saksische wesp kan het zwart iets meer aanwezig zijn dan bij de andere sociale wespen. Dit kenmerk is bij de Saksische wesp wel minder sterk dan bij de andere langkopwesp: de middelste wesp.

Kop

Herkenning van de Saksische wesp op basis van de kop is mogelijk op basis van enkele kenmerken:

  • De onderkant van de ogen sluit niet direct aan op de kaken; er zijn zwarte ‘wangen’ tussen de ogen en de kaken;
  • Een tekening in de vorm van een Franse lelie (of een Frans snorretje) op het kopschild (clypeus) bij koningin en werksters;
  • Gele aanhechting van de antennes tussen de ogen.
Drie foto's van een werkster van de Saksische wesp. Bovenin een zijaanzicht met de kop rechts en het achterlijf links. Links onderin de kop van voren gezien, met de kaken uit elkaar getrokken, waarbij je de labiale palp ziet. Bij de kop valt op dat de antennes beginnen met een geel deel, wat bij kortkopwespen zwart is. Verder zie je zwarte soort wangen tussen de ogen en de kaken, waardoor de kop langer is en wat ze dus langkopwespen maakt. Op de clypeus (het kopschild) zie je een zwarte tekening die je als Frans snorretje of Franse lelie zou kunnen omschrijven. Rechts een werkster van de Saksische wesp van boven gezien, waarbij je op het borststuk links en rechts achter de ogen een dunne gele streep ziet. Aan de zijkanten van het borststuk zie je wat blonde beharing. Het achterlijf lijkt bij deze werkster sterk op dat van de limonadewespen die we zo goed kennen.
Werkster Saksische wesp (Dolichovespula saxonica) © Josef Dvořák
Drie foto's van een koningin van de Saksische wesp. Bovenin een zijaanzicht met de kop rechts en het achterlijf links. Links onderin de kop van voren gezien, met op de clypeus (het kopschild) een zwarte langwerpige vlek met links en rechts twee stippen boven elkaar. Het lijkt op een Franse lelie met wat onderbrekingen. Rondom de kop zie je de blonde beharing dat op het borstsuk zit. Rechts de koningin van boven gezien, het borststuk heeft aan de zijkanten en de achterkant blonde haren. De poten zijn geel en de tekening van het achterlijf lijkt op dat van de bekende wespen.
Koningin Saksische wesp (Dolichovespula saxonica) © Josef Dvořák
Drie foto's van een mannetje (dar) van de Saksische wesp. Bovenin een zijaanzicht met de kop rechts en het achterlijf links. Links onderin de kop van voren gezien, met de kaken uit elkaar getrokken. Dit mannetje heeft een verticale dolkvormige tekening op de clypeus. Rechts het mannetje van boven gezien, waarbij opvalt dat het lijf langer is, net als de antennes, die gekromd zijn. Ook het mannetje heeft witte beharing op het borststuk.
Mannetje (dar) Saksische wesp (Dolichovespula saxonica) © Josef Dvořák

Leefwijze

Nest van de Saksische wesp

Vorm:Kleine ovaalvormige nesten
Kleur:Grijs
Grootte:Ø ongeveer 20 cm.
Locatie:Vrijwel altijd in overdekte, donkere ruimtes. Soms buiten aan gevels.

Vooral einde lente tot einde zomer

De Saksische wesp is actief van het einde van de lente (eind april, begin mei) tot half augustus. In een zeldzaam geval tot begin september. Wanneer je een nest tegenkomt in juli of augustus, staat het nest dus meestal al op uitsterven.

Geen zoetekauwen

Langkopwespen als de Saksische wesp en de middelste wesp komen in augustus niet bij de mens op zoek naar zoetigheid. Het zijn dus geen zoetekauwen zoals de limonadewespen. Althans, ze lusten wel zoet, maar vinden dat in voldoende mate in de natuur.

Verdediging van het nest

Saksische wespen zijn vriendelijke wespen die niet zomaar steken. Maar bij verstoring van hun nest wordt het nest verdedigd door de werksters. Bij een lichte verstoring hoor je vaak eerst een diep brommend geluid, dat veroorzaakt wordt door gelijktijdige vibratie van de vleugels door de hele kolonie. Dit is bedoeld om belagers af te schrikken. Bij ernstige verstoringen zullen meerdere werksters in hoog tempo het nest verlaten om het te verdedigen.

Onderste deel van een grijs wespennest, dat eindigt in een klein tuitje. In de opening van dat tuitje is nog vaag een wesp te zien en naast de opening zit een werkster van de Saksische wesp.