Je zal verbaasd zijn als je weet hoeveel soorten wespen er zijn, zowel in Nederland als wereldwijd. Hier vind je de belangrijkste sociale wespen in Nederland, en op de pagina’s van de specifieke wespensoorten leer je alles over de soorten, met foto’s van de wespen en hun nesten.
Soorten wespen wereldwijd
Wereldwijd zijn er ongeveer 100.000 (honderdduizend) soorten wespen ontdekt. En omdat er nog regelmatig nieuwe wespensoorten ontdekt worden, is de verwachting dat er vele malen meer wespensoorten op de wereld zijn dan we nu weten. De schattingen lopen op tot mogelijk 1,5 miljoen soorten.
Veel voorkomende wespensoorten in Nederland
In Nederland komen ongeveer vijfduizend (5.000) soorten wespen voor. Hiervan zijn er ongeveer vijftien die een sociale levenswijze hebben, en net als honingbijen in kolonies samenleven.
Deze sociale wespen verdelen we weer in vier groepen:
Naast deze sociale wespen, ook wel papierwespen genoemd, zijn er dus nog duizenden andere wespensoorten. Het gaat daarbij om solitaire wespen zoals sluipwespen, houtwespen, graafwespen, galwespen en goudwespen.
Kortkopwespen
Kortkopwespen danken hun naam aan de vorm van de kop. Als je deze met een loep bekijkt, zie je dat de onderkanten van de ogen dicht aansluiten op de kaken. Bij de groep langkopwespen zit daar veel meer ruimte tussen. Het geslacht heeft de wetenschappelijke naam Vespula.
In Nederland komen we vooral de gewone wesp en de Duitse wesp tegen. Omdat deze wespen in augustus op zoek gaan naar suikers en daarbij vaak op onze zoetigheid afkomen, worden ze ook wel ‘limonadewespen’ genoemd.
Leer alles over de limonadewespen, hoe je ze kan herkennen, hoe je overlast kan voorkomen en meer.
Limonadewespen
De gewone wesp (Vespula vulgaris) en de Duitse wesp (Vespula germanica) zijn de meest algemene wespensoorten in Nederland en worden ook wel ‘limonadewespen’ genoemd. Deze bijnaam hebben ze te danken aan hun voorkeur voor zoetigheid aan het eind van de zomer. Als de natuur onvoldoende daarvan te bieden heeft, storten ze zich noodgedwongen op onze terrassen en afvalbakken.
Ze bouwen hun nesten meestal in donkere ruimtes zoals in spouwmuren, op zolders of onder de grond. Onder gunstige omstandigheden kunnen deze nesten vrij groot worden en tot in de winter actief blijven. De grotere nesten consumeren dagelijks duizenden vliegen, rupsen en andere insecten. Wespen helpen zo mee onze woongebieden aangenaam leefbaar te houden.
In tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt, zijn limonadewespen vriendelijk van aard. Maar wanneer ze zich bedreigd voelen of wanneer hun nest wordt verstoord zullen ze zichzelf verdedigen. Daardoor kan een nest limonadewespen in of rond het huis in bepaalde gevallen de veiligheid van mens en huisdier in het geding brengen. De meeste wespennesten worden echter nooit opgemerkt of als probleem ervaren.
Langkopwespen
In Nederland leven enkele soorten langkopwespen waarvan de meest voorkomende de Saksische wesp (Dolichovespula saxonica) en de middelste wesp (Dolichovespula media) zijn. Hoewel ze op het eerste gezicht sprekend op de bovengenoemde limonadewespen lijken, zijn er ook belangrijke verschillen.
In tegenstelling tot limonadewespen bouwen soorten uit deze familie hun nesten niet altijd in donkere, afgesloten ruimtes maar vaak ook op plekken waar ze goed zichtbaar zijn. Zo bouwt de Saksische wesp haar nesten vaak in schuurtjes en vogelhuisjes en hangen nesten van de middelste wesp vaak in struiken of aan gevels. Deze nesten zijn altijd relatief klein en bevatten hooguit een paar honderd individuen.
Deze wespen hebben een vriendelijk karakter (behalve bij verstoring) en hebben totaal geen interesse in onze zoetigheid. Het seizoen van de Saksische wesp en de middelste wesp is relatief kort. Hun nesten sterven respectievelijk in de maanden augustus en september al uit.
Veldwespen
De Franse veldwesp (Polistes dominula) kwam vroeger bijna alleen in de zuidelijke provincies van Nederland voor maar de laatste jaren wordt ze in vrijwel heel Nederland aangetroffen. Deze sierlijke wespen maken kleine nestjes die hooguit enkele tientallen individuen bevatten. Vaak bevinden deze zich onder dakpannen, in kassen of op andere warme, beschutte plekken. Vaak worden er meerdere kleine nesten dichtbij elkaar gemaakt. Het gebeurt zelden dat ze agressief zijn. Zelfs bij verstoring van het nest blijven ze meestal kalm.
De bergveldwesp (Polistes biglumis) bouwt haar nestjes aan plantenstengels en heeft verder een vergelijkbare levenswijze als de Franse veldwesp. De bergveldwesp komt momenteel vooral in Zuid- en Oost-Nederland voor (Limburg, Brabant en Gelderland).
Hoornaars
De Europese hoornaar (Vespa crabro) is de grootste Nederlandse wespensoort. Een hoornaarkoningin kan wel 3,5 centimeter groot worden en is een indrukwekkende verschijning. Nesten worden gebouwd in donkere ruimtes zoals holle bomen, spouwmuren en zolders. Ook hoornaars zijn vredelievende wespen, maar in de buurt van hun nest kunnen zij agressief reageren op mensen. Het is daarom verstandig om altijd minimaal drie meter afstand te houden van het nest.
Sinds 2017 wordt ook de uit China afkomstige Aziatische hoornaar (Vespa velutina) waargenomen in Nederland. Deze exoot wordt in de media vaak afgeschilderd als een gevaarlijke ‘monsterwesp’ omdat ze een ernstige bedreiging zou vormen voor de honingbij die grootschalig wordt ingezet voor de bestuiving van onze gewassen.
Evenwichtige informatie over de Aziatische hoornaar is te vinden op de website van EIS Nederland.
Doordat beide soorten hoornaars oppervlakkig gezien best op elkaar lijken, zijn onschuldige Europese hoornaars regelmatig het slachtoffer van de heksenjacht op hun exotische evenknie. Het dier dat in Nederland het meest heeft te lijden van de Aziatische hoornaar is daardoor vooralsnog niet de honingbij maar indirect de Europese hoornaar. Mede daarom is het van belang beide soorten goed te leren herkennen.