Ieder jaar verschijnen er rond de zomer traditiegetrouw onheilspellende berichten in de media over een “wespenplaag”. Zelfs als er juist opvallend weinig wespen zijn (zoals in de zomer van 2021) wordt er gewaarschuwd dat er alsnog eentje aan zit te komen. Dit soort mediaberichten is gratis reclame voor de verdelgingsindustrie en veelal worden die berichten van A tot Z schaamteloos door henzelf geschreven. Het resultaat van al deze misleidende artikelen is dat mensen onnodig bang worden gemaakt, onnodig wespennesten worden verdelgd en dat er onnodig veel gif in de natuur terechtkomt.
Maar eerlijk is eerlijk, dit jaar hebben deze lieden gelijk gekregen. Althans, er zijn in 2022 inderdaad opvallend veel wespennesten gemeld in vergelijking met eerdere jaren. Veel verdelgers melden dat ze het drukker hebben dan ooit en ook bij de Wespenstichting is het aantal aanvragen voor het milieu- en diervriendelijk oplossen van problemen met wespennesten zo overweldigend dat we het als kleine stichting nauwelijks meer aankunnen. Daarom zijn we begonnen met het geven van cursussen waarin men kan leren om wespenconsulent te worden zodat we volgend jaar meer mensen met een wespenprobleem kunnen helpen.
We krijgen als Wespenstichting dit jaar veel vragen over het grote aantal wespen. Hieronder de antwoorden op de 3 vragen die het meest worden gesteld.
1. “Waarom zijn wespen altijd zo lastig in de zomer?”
De wespen waar men in de zomer altijd over klaagt zijn de gewone wesp en de Duitse wesp, samen ook wel de “limonadewespen” genoemd. Deze wespen bouwen relatief grote nesten met soms duizenden individuen en ze komen algemeen voor, ook in stedelijke gebieden. Naast deze limonadewespen zijn er ook nog een stuk of 10 andere sociale wespensoorten in Nederland die zelden of nooit lastig gedrag vertonen.
In de zomer en in het najaar zien we de limonadewespen veel op terrassen, in pretparken, afvalbakken en op andere plekken waar ze zoetigheid kunnen vinden. De reden dat ze daar heengaan is dat er in feite een hongersnood heerst onder de wespen. Normaal gesproken voeden de wespenwerksters zich met het zoethoudende braaksel van de wespenlarven in het nest. Maar tijdens de zomer begint de koningin van het nest af te takelen en legt ze steeds minder eitjes zodat het aantal larven op den duur ook afneemt. Zo ontstaat er een steeds groter tekort aan zoetigheid en zijn de werksters genoodzaakt om hun eten buiten de deur te gaan halen. Als de omgeving van het nest te weinig natuurlijke suikerbronnen biedt zoals fruit, honingdauw van bladluizen en nectar, komen ze haast automatisch bij de mensen op het terras terecht.
Iedereen die ooit wel eens honger heeft gehad in zijn/haar leven zal er begrip voor hebben dat een hongerige wesp zich niet bescheiden opstelt, geen boodschap heeft aan tafelmanieren en zich zelfs niet zomaar zal laten wegjagen.
Wespen zijn dol op zoetigheid. Je kan ze in augustus trakteren op natte suiker in een hoekje van de tuin.
2. “Hoe komt het dat er dit jaar zoveel wespen zijn?”
Het klopt dat er momenteel in vergelijking met voorgaande jaren opvallend veel wespennesten worden gemeld. Hoe komt dat?
Britse en Nieuw-Zeelandse wetenschappers hebben in 2017 tientallen jaren aan wespendata geanalyseerd en kwamen na een statistische analyse tot de conclusie dat het aantal wespen in het voorgaande jaar, het weer in de lente en het weer in de winter de belangrijkste factoren zijn die het aantal wespen in de zomer beïnvloeden.
Bij een strenge winter sterven er meer koninginnen en bij een koude lente wordt het voor de overlevenden extra moeilijk om een nest succesvol op te starten. Verder is het logisch dat als er in een bepaald jaar relatief weinig wespennesten zijn er voor de weinige nesten die er wel zijn meer voedselaanbod is waardoor er meer jonge koninginnen kunnen worden geproduceerd die bovendien beter vetgemest kunnen worden wat hun overlevingskansen in de winter vergroot.
Tegelijkertijd is er voor de parasieten in een mager wespenjaar minder te eten waardoor die juist minder nakomelingen krijgen. Het paradoxale gevolg is dus dat er na een mager wespenjaar juist een grotere kans is op meer wespennesten in het jaar erna.
Al deze 3 factoren matchen met de situatie in 2022. We hadden een milde winter, een extreem gunstig voorjaar en vorig jaar was inderdaad een mager wespenjaar.
3. “Wat kan je doen tegen lastige wespen?”
De overlast van hongerige en dorstige wespen schijnt op sommige plekken in Nederland erg groot te zijn. Vooral in tuinen, horeca gelegenheden en bepaalde pretparken klaagt men steen en been over het aantal opdringerige wespen en de pijnlijke wespensteken.
Hoewel bijna iedereen zijn of haar uiterste best doet om van die vrijpostige wespen af te komen is het effect van de gekozen maatregelen, als je het objectief bekijkt, vaak nihil. De klachten en de steekincidenten gaan namelijk meestal onverminderd door. Hieronder een overzichtje van de bekendste methoden en waarom ze vaak onvoldoende werken.
Wierook of koffie branden
Wespen die eenmaal weten dat er ergens wat te halen valt, en die echt honger hebben laten zich helaas niet door een beetje rook tegenhouden ondanks dat ze de geur waarschijnlijk minstens zo walgelijk vinden als de mensen zelf. Respect overigens voor degenen die het uithouden in deze stank.
Een schijfje citroen met kruidnagels er in
Als je weet dat wespen zich zelfs door de weerzinwekkende rook van verbrande koffie niet uit het veld laten slaan, is het niet verbazend dat een schijfje citroen met kruidnagels helemaal zinloos is.
Handjes draaien
Door met de handen een draaiende beweging te maken zou men een naderende wesp kunnen afschrikken, zegt men. Zou het een geheime poging van Studio 100 zijn om een oud liedje van de meidengroep K3 opnieuw op de kaart te zetten? Geen idee. Wat ik wel weet is dat deze methode precies evengoed werkt als met je handen een kruis slaan of met je handen over elkaar gaan zitten. Het is namelijk zo dat een wesp meestal binnen een scan van een paar seconden concludeert dat je saai bent, waarna ze uit zichzelf weer vertrekt. Veel mensen maken dan de klassieke denkfout “hierna, dus hierdoor”.
Een wespenval waarin de wespen massaal verdrinken
Men hangt wespenvallen vaak op in situaties dat er meerdere wespennesten in de buurt zitten en er sprake is van veel bezoekende wespen. Die nesten bevatten vaak duizenden wespen en er worden elke dag nieuwe geboren. Al deze wespen hebben honger en moeten dagelijks gevoed worden. Wat helpt het dan als iemand dagelijks bijvoorbeeld 100 wespen verdrinkt in deprimerende wespenvallen?
Het zal meer dan een maand kosten voordat op deze manier alle wespen van slechts 1 nest zijn verdronken. Intussen is die mooie zomer alweer voorbij gegaan, heeft men continu last van wespen gehad en heeft men moeten aankijken tegen de gruwelijke doodstrijd van duizenden wespen en andere onschuldige insecten. Eet smakelijk!
Een nepwespennest ophangen
De theorie achter deze methode is dat wespen zogezegd territoriaal zijn en bij het zien van een ander wespennest de conclusie trekken dat ze beter snel hun biezen kunnen pakken. Op die manier kan je je terras dus wespenvrij houden tijdens de zomer, zegt men.
Iedereen die deze wonderlijke theorie gelooft, nodig ik uit om eens in mijn tuin te kijken waar wespennesten momenteel zij aan zij staan opgesteld zonder dat ze zich daar iets van aantrekken. Dat sommige mensen er heilig van overtuigd zijn dat het ophangen van een papieren zak het aantal wespen in hun omgeving daadwerkelijk heeft verminderd is en blijft wat mij betreft een boeiend psychologisch fenomeen.
Een positief punt van deze methode is dat het een hele sympathieke poging is om het conflict met de wespen op een vreedzame wijze op te lossen.
Verdelging van alle wespennesten in de buurt.
Uit berichten in de media kan je opmaken dat sommige pretparken er elk jaar voor kiezen om alle nesten in een heel gebied op te sporen en te verdelgen. Ze zijn in feite dus bezig om deze insecten stelselmatig uit te roeien. Kennelijk is het in Nederland toegestaan om het ecosysteem van een heel gebied met gif te verzieken.
Maar jaar op jaar blijkt uit de onverminderde klachtenstroom van bezoekers dat ondanks de bizarre aantallen nesten die worden verdelgd zelfs deze genocidale aanpak onvoldoende werkt. Hoe kan dat?
Ten eerste geven deze aantallen een vertekend beeld doordat men vermoedelijk geen onderscheid maakt tussen ‘limonadewespen’ die feitelijk de overlast veroorzaken en andere onschuldige wespensoorten, zoals bijvoorbeeld de Saksische wesp. Een groot aandeel van de verdelgde nesten heeft dus sowieso geen enkel effect gehad op de overlast. Verder is het zo dat het verdelgen van embryonesten vaak overbodig is omdat de meeste embryonesten door natuurlijke oorzaken sowieso nooit uitgroeien tot een volwaardig nest. Dus ook dat aandeel is zinloos.
Ten tweede, doordat het nou eenmaal praktisch onmogelijk is om alle wespennesten in de hele omgeving te vinden (Walibi Holland beslaat bijvoorbeeld een gebied van 140 Hectare), betekent dit dat er voor de nesten die de heksenjacht zijn ontsprongen minder voedselconcurrentie is waardoor deze volken in de zomer flink kunnen groeien. De paradox is dus dat de massale verdelging waarschijnlijk averechts werkt. Uitroeien doet groeien, zeg maar.
Wat werkt dan wel?
Om een probleem goed op te kunnen lossen, moet je eerst begrijpen hoe het systeem in elkaar zit. Het onderliggende probleem is eenvoudigweg dat die limonadewespen honger en dorst hebben. Ze hebben dus eten en drinken nodig. Wat is er dan simpeler dan ze alles te geven wat ze nodig hebben op plekken waar niemand er last van heeft?
Stop de wespen vol met limonade, fruit, suikerwater, etc. en zorg er ondertussen voor dat alle etensresten en gemorste dranken onmiddellijk worden opgeruimd en de afvalbakken ontoegankelijk zijn voor wespen. Stop met gif!