Een wespenwerkster wordt gemiddeld twee weken oud. Werksters kunnen ongeveer een maand oud worden, maar vele sneuvelen al eerder, bijvoorbeeld doordat ze worden opgegeten door vogels of roofdieren.
De koningin kan een jaar oud worden, die wordt in het najaar geboren en als ze de winter overleeft, begint ze in de voorjaar aan haar nest. Als dat nest slaagt, sterft de koningin ongeveer een jaar nadat ze geboren is op het door haar gestichte nest. Ook koninginnen kunnen vroegtijdig sterven, ze worden dus niet allemaal een jaar oud.
Wespen hebben meerdere vijanden, in die zin dat er meerdere dieren zijn die wespen eten of zelfs een wespennest leeg kunnen roven. Allereerst is er natuurlijk de wespendief, die heet niet voor niets zo. Verder is bekend dat dassen, marters, muizen, koekoeken, spreeuwen, zwaluwen, bijeneters en spechten wespen eten. Daarnaast pakken Europese hoornaars ook weleens een andere wesp.
Jonge, onbevruchte wespenkoninginnen vliegen uit zodra ze voldoende op kracht zijn. De jonge wespenkoninginnnen worden aan het eind van het wespenseizoen geboren, vanaf ongeveer eind augustus en dat kan tot in december zijn. Dan komen ook de mannetjes (darren) uit hun poppen. Wanneer de wespenkoninginnen en de darren uitvliegen zullen darren en koninginnen van verschillende nesten elkaar opzoeken om te paren. De darren leven daarna niet lang meer en de wespenkoninginnen gaan daarna op zoek naar een plek om te overwinteren.
Dat zijn de zogenaamde “limonadewespen”. Deze wespen zie je in de nazomer rondvliegen boven en rond je zoetigheid en broodjes ham in de tuin of op het terras. Het woord limonadewesp is een populaire verzamelnaam voor twee sterk op elkaar lijkende sociale wespensoorten: de Duitse wesp en de gewone wesp.
Een embryonest is een heel jong wespennest waarvan de koningin nog de enige bewoner is. Als een koningin in het voorjaar een geschikte plek heeft gevonden, bouwt ze daar een nieuw nest en legt daarin de eerste eitjes. Als die eitjes uitkomen verzorgt koningin de larven zelf. Ondertussen bouwt ze verder aan het nest om ruimte te maken voor meer eitjes en de opgroeiende larven.
Als het eerste broed uitkomt en de eerste werksters worden geboren, gaat het nest een nieuwe fase in. Er komen steeds meer werksters bij en die nemen steeds meer werk over van de koningin. Zo wordt het nest een volwaardig nest. De meeste embryonesten overleven de eerste paar weken echter niet. Van een embryonest gaat geen gevaar uit en heb je geen last. De koningin is schuw en doet niemand kwaad.
Een volwaardig nest is een wespennest dat het embryostadium voorbij is. Het eerst uitgekomen broed bestaat uit werksters die de koningin bijstaan met het bouwen aan het nest en het verzorgen van de larven. Na verloop van tijd zal de koningin het nest niet meer verlaten en alleen nog maar eitjes leggen. De werksters doen dan al het overige werk.
Volwassen wespen eten zoetigheid zoals nectar en andere suikerhoudende stoffen. Ze krijgen ook druppeltjes zoete vloeistof van larven wanneer ze die voeren.
Wespenlarven eten eiwitten uit vlees afkomstig van insecten en kadavers dat wordt verzameld door de werksters.
De gewone wesp en de Duitse wesp (ook wel “limonadewespen”) gaan aan het eind van de zomer steeds meer op zoek naar zoetigheid buiten het nest. Als ze eenmaal wat hebben gevonden zullen ze steeds blijven terugkeren om meer te halen. Vaak ook in gezelschap van steeds meer nestgenoten…
Om te voorkomen dat jouw terras steeds drukker wordt bezocht door wespen die op zoek zijn naar zoetigheid is het cruciaal dat daar niks voor ze te halen is. Zorg er dus voor dat eten en drinken afgedekt is, dat je alles schoonhoudt en er dus geen zoetigheid achterblijft. Was je handen en veeg je mond af als er zoetigheid op zit.
Eventueel kan je ze voorzien van een buffetje met zoetigheid, rijp of rot fruit of suikerwater ergens op afstand van de plek waar je eet en drinkt. Met zo’n wespenrestaurant houd je de wespen op afstand en weg van jouw eten en drinken. Als ze eenmaal weten dat daar zoetigheid te halen valt, zullen ze dáár naartoe gaan en het niet bij jou zoeken. Het is dan wel zaak dat je de zoetigheid regelmatig aanvult.
Het aantal wespen in een nest is afhankelijk van de soort en het moment waarop het nest zich bevindt in de cyclus. Je kunt zelf benaderen hoeveel wespen een nest bevat met de volgende vuistregel: Tel gedurende 30 seconden alle in- en uitvliegende wespen. Vermenigvuldig dat aantal met 60, dan heb je een indicatie van het aantal wespen in het nest.
Als je dit tellen één keer per week doet kun je het verloop van het nest, de toe- en afname, en het uiteindelijke uitsterven volgen.
Dat verplaatsen doen we altijd vanaf het moment dat het nest ongeveer een maand oud is. Vóór die tijd is de kans op mislukking groot omdat het dan nog te fragiel is. Bovendien sterft het merendeel van de jonge wespennestjes vanzelf uit. Gelukkig vormt een klein nest geen gevaar dus een paar weken afwachten is meestal geen enkel probleem.
Nee. In maximaal 10% van de gevallen die bij ons worden aangemeld moet het nest worden verplaatst. Vaak voldoet uitleg over de soort wesp, het gedrag, en de duur van hun aanwezigheid.
In veel gevallen kan worden volstaan met maatregelen om de overlast te beperken, bijvoorbeeld het aanpassen van de aanvliegroute. De overlast is soms zo beperkt dat aanvragers er voor kiezen te genieten van de aanwezigheid en de bedrijvigheid van de wespen.
Jazeker. Als je een nest zou willen verplaatsen naar een andere plek, bijvoorbeeld 4 meter verderop, kan je dat inderdaad stapsgewijs zelf doen door het nest elke dag of om de dag maximaal 50 centimeter op te schuiven. Bij grote tussenstappen riskeer je dat de wespen daarna heel lang zoekend door de tuin vliegen. Je kan dat verplaatsen het beste in het donker doen zonder zaklamp en heel voorzichtig, dan is de kans om gestoken te worden minimaal.
Voorwaarde is wel dat het nest eenvoudig te verplaatsen is. Dat kan bijvoorbeeld als het nest in een bloempot of in een nestkastje zit. Maak van tevoren de tussenstappen, d.m.v. lege plekken in de begroeiing of schroeven in de schutting of muur waar je het kunt neerzetten of aan ophangen.
Sommige sociale wespen bouwen nesten in de grond. De koningin begint dan met een klein holletje waarin ze het embryonest bouwt. Zodra er werksters zijn uitgekomen zullen die het nest verder uitbouwen. Vaak zullen ze daarvoor ruimte maken door de grond tussen hun kaken mee naar buiten te nemen. Trillingen verstoren de rust van de wespen in het nest. Ga in de buurt van het gat niet schoffelen, spitten en dergelijke want dan heb je kans op boze wespen. Het nest zit misschien maar 10 cm diep.
Het verplaatsen van zo’n nest is een inspannende bezigheid. Het hele nest moet worden uitgegraven en in zijn geheel in een bak worden geplaatst. Deze bak wordt in het donker afgesloten en vervoerd naar een nieuwe locatie.
Als de wespen hun nest tussen de wortels van bijvoorbeeld een forse struik of boom hebben gebouwd lukt het soms niet om het nest uit te graven. Dan kiezen wij er vaak voor om een eventueel hinderlijke aanvliegroute te wijzigen of het nest met hekjes af te zetten.
Sommige sociale wespen kunnen hun nesten in de grond van een plantenbak maken. De koningin begint dan met een klein holletje waarin ze het embryonest bouwt. Zodra er werksters zijn uitgekomen zullen die het nest verder uitbouwen. Vaak zullen ze daarvoor ruimte maken door de grond tussen hun kaken mee naar buiten te nemen.
Trillingen verstoren de rust van de wespen in het nest. Ga in de buurt van het gat niet voetballen en dergelijke, want dan heb je kans op boze wespen. Het nest zit misschien maar 10 centimeter diep onder de grond.
Het verplaatsen van zo’n nest is niet moeilijk als de bak niet al te groot en te zwaar is. Overdag wordt de plantenbak in een grotere kist geplaatst. Deze kist wordt in het donker afgesloten en vervoerd naar een nieuwe locatie.
Dat kan en het komt erop neer dat de huidige aanvliegroute stapsgewijs geblokkeerd wordt met bijvoorbeeld planten, een zeil of scherm. De wespen zullen dan een andere vliegroute nemen. Door de blokkade langzaam breder of hoger te maken kan je de aanvliegroute sturen. Van belang is dat je de vliegroute niet ineens, maar in kleine stappen van circa 10 centimeter per uur aanpast.
Als een nest geschikt is om te verplaatsen, gebeurt dat vaak in 2 stappen.
In stap 1 wordt het nest bij daglicht losgemaakt van de muur of het dak, of uitgegraven, en in een bak geplaatst. Die bak wordt dan zo dicht mogelijk bij de plaats waar het nest zich bevond teruggezet of opgehangen.
In stap 2 wordt de bak afgesloten als het donker is en alle wespen in het nest zitten. De bak wordt meegenomen naar een geschikte plek op minimaal 3 kilometer afstand. Daar zullen de wespen zich op de omgeving heroriënteren en vervolgens hun werk hervatten.
Wij verplaatsen een nest altijd minimaal 3 kilometer bij de originele plek vandaan. Daarmee voorkomen wij dat de wespen – als zij de nieuwe omgeving gaan verkennen – de oude omgeving herkennen en vervolgens instinctief terugvliegen naar de originele nestlocatie.
Heel af en toe komt het voor dat een jonge koningin direct bij het begin van het bouwen wordt gestoord. Bijvoorbeeld door een mens die deze koningin vindt en levend verplaatst maar een eindje verderop. Zo’n verplaatste koningin zal vrijwel altijd terugkeren naar het plekje dat ze in eerste instantie heeft uitgekozen. Verplaats zo’n koningin altijd minimaal drie kilometer van de vindplaats, dan vindt zij het oude stekje niet terug.
Wespen in huis door een openstaand raam:
Wespen die binnenkomen door een openstaand raam, zijn de weg kwijt en hebben niets kwaad In de zin. Je kunt voorkomen dat wespen binnenkomen door een hor voor het raam te plaatsen. Bijkomend voordeel is dat je daarna ook geen last van muggen en vliegen zult hebben.
Wespen in huis door gaten en kieren:
Wespen die je in huis aantreft zonder dat er een raam open staat, komen binnen door gaten en kieren in de vloer, binnenmuur of het plafond. Deze wespen zijn de normale weg naar buiten kwijt. Als ze worden gevonden zijn ze vaak al verzwakt door een gebrek aan energie. Deze zwakke wespen kunnen echter nog wel steken.
Je kunt voorkomen dat deze wespen binnenkomen door alle gaten en kieren op te sporen en dicht te plakken of te stoppen met tape of oude kranten. Soms kost het even tijd om de gaten en kieren op te zoeken maar je zult zeker zien dat de overlast afneemt.
Wespen in huis in het voorjaar zijn vaak koninginnen die ergens binnen hebben overwinterd. Je kunt ze proberen op te lappen met een beetje suikerwater en ze daarna gewoon buiten vrijlaten.
Als je een wesp buiten ziet of hoort knagen aan hout, betekent dat dat ze houtpulp verzamelt voor het bouwen van een nest. Haar nest kan vlak bij, maar ook wel 100 meter verderop zitten. Het betekent in ieder geval dat het hout al flink verweerd of zelfs verrot is en onderhoud nodig heeft. Zodra dat is gebeurd zal je merken dat ze geen interesse meer hebben voor je dak, kozijn of schuur.
Door zachte bouwmaterialen zoals gips en zacht board kunnen wespen op lange termijn heen knagen. Schade aan gezond timmerhout zal zeer beperkt blijven, hooguit een randje of wat splinters, omdat hun kaken niet sterk genoeg zijn. Schade aan de constructie van je huis is niet aan de orde.
Dat is mogelijk. Als wespen het nest willen uitbreiden én er zit isolatiemateriaal in de weg, dan zullen zij het verwijderen. Ze verwijderen alleen zacht isolatiemateriaal dat je met een nagel kan afschrapen. Mogelijk vind je buiten kleine stukjes onder de nestingang terug. Isolatiemateriaal wordt door de wespen in feite vervangen door papier-maché. Dat isoleert ook, maar blijft geen decennia lang intact.
Ja, wespen maken geluiden:
Zoemen: ze ventileren met hun vleugels het nest omdat ze het te warm hebben.
Knisperen: het lopen van de wespen door het nest.
Knagen: ze maken meer ruimte voor het nest. Ze kunnen alleen zachte materialen verwijderen. Rot hout, zacht isolatiemateriaal, gips en zachtboard. In enkele gevallen knagen de wespen zich een weg naar binnen in huis. Dit begint met een klein gaatje waar af en toe een wesp doorheen kruipt. Na verloop van tijd wordt het gat groter, wordt het nest zichtbaar en neemt het aantal wespen in huis toe.
Spinnen: de gewone wesp en de Duitse wesp hebben de gewoonte om af en toe gezamenlijk met hun achterlijf te vibreren. Dit levert een vrij hard geluid op dat doet denken aan het spinnen van een kat. De functie van dit geluid is nog onduidelijk, aar het is ongevaarlijk.
Soms heb je rond het huis, de school of kinderopvang een plek waar je beslist geen wespennest wilt hebben. Bijvoorbeeld bij de deur waar kinderen in en uit lopen. Zoek rond die deur de gaatjes op en sluit deze af met zogenaamde bijenbekjes/stootvoegroosters (speciaal voor spouwspleten) of stop ze dicht met cement of staalwol. Jonge koninginnen die op zoek zijn naar een mooi plekje voor hun nest kunnen dan niet naar binnen. Preventie is beter dan bestrijding.
Ieder wespennest wordt aan het einde van het seizoen verlaten door alle werksters, darren en jonge koninginnen om nooit weer te worden gebruikt. De tientallen tot honderden jonge koninginnen overwinteren in de wijde omgeving en beginnen in het voorjaar aan nieuwe nesten.
De duur van het wespenseizoen is voor iedere soort wesp anders en varieert van 5 tot 9 maanden. Alle wespennesten sterven uiterlijk in de maand december als het begint te vriezen. Alleen in zeer gunstige en zeldzame omstandigheden kan het voorkomen dat een nest actief blijft tot in de eerste week van januari.
Europese hoornaars vliegen zowel overdag als ’s nachts in het donker, en komen dan net als veel andere insecten op kunstlicht af. Europese hoornaars zijn de grootste Nederlandse sociale wespen en behalve prachtig mooi en nuttig, zijn ze dus ook best indrukwekkend. Maar ondanks dat hebben ze geen agressieve intenties en je hoeft ze ook niet dood te maken. Dat heeft ook geen zin want zolang het licht brandt blijven er nieuwe op af komen.
Als je last hebt van hoornaars in het donker is het het beste om de lampen zo veel mogelijk te dimmen als je buiten zit. Of de ramen, horren of de gordijnen te sluiten als je binnen bent. Dan is het probleem opgelost. Mocht er toch eentje tegen je aan vliegen, blijf dan rustig zitten en ga niet slaan want ze kunnen wel steken als ze in paniek zijn. Nesten van Europese hoornaars sterven vanzelf uit in het najaar.
Waarschijnlijk is het een koningin die van haar overwinteringsplekje is gewaaid of gevallen. Mogelijk was haar plekje toch niet zo droog en is ze op zoek naar een beter plekje in jullie huis of tuin terechtgekomen. Zij is in het najaar bevrucht door een mannetje en wacht nu de hogere temperaturen van het voorjaar af. Je kunt haar beter niet in je warme huis bewaren.
Wij adviseren om de koningin op een koude droge en hoge plek neer te leggen. Denk aan een dakbalk of hoge kast in een schuurtje of berging. Als het warmer wordt, moet ze makkelijk naar buiten kunnen door een kier of open raam. Om te voorkomen dat ze weer valt kun je haar in een luciferdoosje doen. Zorg ervoor dat ze het doosje door een kier kan verlaten en zorg ervoor dat het doosje niet weg kan waaien.
Nee, wespen zijn niet territoriaal, in tegenstelling tot wat door vele partijen beweerd wordt. Er is geen enkel bewijs dat wespen territoriaal zijn, integendeel. De wespennesten die wij verplaatsen leven vaak vredig naast elkaar. Als wespen echt territoriaal waren zouden we deze wespennesten nooit binnen een straal van een bepaald aantal meters van elkaar kunnen neerzetten.